Czy torbiel na jajniku jest groźna?

Torbiele jajnika są grupą patologicznych zmian wykrywanych najczęściej w badaniu USG, w około 50% przypadków przebiegają bezobjawowo. Do objawów mogących wskazywać na torbiel jajnika zalicza się między innymi bóle w podbrzuszu, bóle podczas stosunku, problemy z wypróżnieniem się czy wczesne uczucie sytości po po posiłkach. Sprawdź jakie są przyczyny wstąpienia torbieli jajnika i jakie są sposoby leczenia. Czy torbiele jajnika są groźne? Czy torbiel jajnika zawsze oznacza nowotwór?

Czym grozi torbiel na jajniku?

Torbiele są grupą zmian strukturalnych dla których charakterystyczna jest obecność płynu ogrodzonego łącznotkankową otoczką. Przyczyny torbieli jajnika są różne – od błahych do bardzo poważnych. Cechą wspólną dużych torbieli jest ryzyko skrętu jajnika, czyli obrotu jajnika wokół swojej osi blokującego napływ krwi i w konsekwencji powodującego niedotlenienie i martwicę narządu. Skręt jajnika objawia się na początku pulsującym a później tępym bólem w podbrzuszu i wymaga natychmiastowej interwencji, którą wykonuje ginekolog. W większości przypadków wymagane jest usunięcie jajnika.

Torbiel na jajniku - przyczyny

Najczęstszymi torbielami u dziewczynek i u kobiet miesiączkujących są torbiele proste, widoczne w USG przestrzenie płynowe otoczone gładką torebką. U dziewczynek, które jeszcze nie zaczęły miesiączkować wynikają z okresowego wydzielania gonadotropin przez rozwijającą się przysadkę. U kobiet miesiączkujących najczęstszą przyczyną torbieli prostych jest niepęknięty podczas owulacji pęcherzyk Graffa - tzw. torbiel czynnościowa/ torbiel pęcherzykowa. Innymi przyczynami mogą być krew wylewająca się do pękniętego podczas owulacji pęcherzyka - torbiel krwotoczna, czy nieprawidłowo zanikające po owulacji ciałko żółte – torbiel ciałka żółtego. U kobiet cierpiących na endometriozę, czyli chorobę polegającą na nieprawidłowym (ektopowym) umiejscowieniu endometrium mogą tworzyć się torbiele endometrialne jajnika. Inną przyczyną licznych torbieli jajnika jest zespół policystycznych jajników, choroba o nie poznanej znanej etiologii. Torbieli, jakich najbardziej się obawiamy są zmiany nowotworowe. Mają one niepokojące cechy w obrazie USG jak: nieregularny kształt zmiany, zmiana wielokomorowa, obfite unaczynienie czy obecność wyrośli brodatkowatych. Obecnie stosujemy w ocenie ultrasonograficznej tzw. proste reguły IOTA, które ułatwiają nam różnicowanie zmian łagodnych od nowotworowych.

Torbiel na jajniku – objawy

Torbiele jajników w około 50% przypadków są bezobjawowe. Do objawów mogących wskazywać na torbiel jajnika zalicza się:

• bóle w podbrzuszu
• dyspareunia czyli bóle podczas stosunku
• problemy z wypróżnieniem się
• częsta potrzeba oddawania moczu
• nieregularne miesiączki
• wzdęcia
• wyczuwalny guz w podbrzuszu
• wczesne uczucie sytości poposiłkowej

Torbiele mogą być wyczuwane przez ginekologa podczas badania ginekologicznego, natomiast najlepiej uwidocznić je w USG ginekologicznym transwaginalnym.

Torbiel na jajniku - leczenie

Leczenie torbieli jajnika zależy od ich przyczyny i statusu menopauzalnego pacjentki. U kobiet miesiączkujących, badanie USG ginekologiczne należy powtórzyć po miesiączce. Najczęstsze torbiele (pęcherzykowe) zwykle wchłaniają się same, niektórzy ginekolodzy mogą dodatkowo zalecić pacjentkom przyjmowanie progesteronu w 2 fazie cyklu. Jeśli torbiel o wielkości do 5 cm nie zniknie w ciągu 3 kolejnych miesiączek lub powiększy się świadczy to o niefizjologicznym charakterze zmiany i może być wskazaniem do leczenia laparoskopowego. U kobiet po menopauzie postępowanie jest inne - w wypadku guzów poniżej 5 cm w największym wymiarze należy zbadać markery nowotworowe towarzyszące rakowi jajnika (CA-125 i HE-4- algorytm ROMA). Jeśli markery są prawidłowe, torbiel należy bacznie obserwować. W wypadku nieprawidłowych wyników markerów, torbieli powodujących objawy czy zmiany podejrzanej rekomendowane jest chirurgiczne usunięcie zmiany.

Torbiel na jajniku - operacja

Zgodnie z zaleceniami towarzystw ginekologicznych, operacje torbieli jajnika powinny być wykonywane metodą laparoskopową. Badania pokazują, że lapraskopowe usunięcie torbieli jajnika pozwalają na szybsze uruchomienie pacjentek po operacji, są związane z mniejszym bólem pooperacyjnym i pozwalają na szybsze wyzdrowienie. W wypadku podejrzenia procesu nowotworowego lub torbieli zbyt dużej by ją usunąć laparoskopowo przeprowadza się „otwarte” operacje chirurgiczne.

Żródła:

1. K. Szyłło, Leśniak N. Zasady postępowania w przypadku niezłośliwych guzów jajnika. Forum Ginekologii i Położnictwa.
2. Postępowanie w przypadku torbieli jajnika u kobiet po menopauzie. Wytyczne Royal College of Obscetricians and Gynaecologists Gree-top No 34, July 2016.
3. A. Basta, M. Bidziński i wsp. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka jajnika 2017.